Waarom je niet van je fiets valt
De wetenschappelijke methode
Foto door Cees Petter
Hèhè, eventjes geen zombie katten meer. Waarom dit onderwerp in de top 10 staat is omdat er juist achter simpele dingen die we allemaal kunnen doen, hele interessante natuurkunde kan zitten. Als je iets kan, weet je nog niet per se waarom je dat kan. Misschien heb je wel een vermoeden maar om erachter te komen of je vermoeden klopt, zal je een experiment moeten gaan doen.
Zo gaan wetenschappers ook te werk: Als ze iets willen begrijpen, ontwikkelen ze eerst een vermoeden. Vervolgens testen ze dat vermoeden door een experiment te doen. Dat experiment is ingericht om het vermoeden te ontkrachten! Dus als het experiment slaagt, klopt het vermoeden niet. Dan kan de onderzoeker het vermoeden bijstellen. Als het experiment mislukt, weet je alleen nog maar dat je vermoeden klopt toegepast op het experiment. Dus bedenk je een nieuw experiment om te kijken of het ook dan werkt.
Ga toch fietsen
Zo gingen onderzoekers ook te werk om te ontdekken waarom we niet van onze fiets vallen als we fietsen. Je kan namelijk niet (zonder vals te spelen) overeind blijven op een fiets die stil staat. Dus het bewegen is essentieel voor het niet omvallen. Onderzoekers hadden eerst het vermoeden dat als je begint om te vallen, het stuur van de fiets ook valt en kantelt naar de kant waarnaar toe je omvalt, zodat je jezelf meteen corrigeert en opvangt voordat je valt. Om dit te testen is een leuk experiment bedacht: ingenieurs maakten een fiets waarvan het voorwiel de andere kant op draait als het stuur. In dit filmpje kan je zien dat (na flink wat oefenen) je toch gewoon kan fietsen op zo’n fiets. Het vermoeden was dus fout.
Daarna ontstond het vermoeden dat het te maken heeft met precessie. Wat is precessie? Dat is de reden dat een tol niet omvalt. Probeer het maar eens. Als je een tol goed laat tollen kan hij soms wat schuin komen te hangen en als hij in die houding niet zou tollen zou hij zeken omvallen. Maar door het tollen valt hij niet en wiebelt hij slechts heen en weer. Dat gewiebel heet precessie. En op een fiets heb je eigenlijk ook twee tollen (je wielen) die horizontaal liggen. Om te testen of precessie je fiets overeind houdt, maakten omderzoekers daarom een fiets die naast de gewone wielen nog twee wielen heeft die de andere kant op draaien. Zo wordt het tol effect verwijderd van de fiets. Maar ze konden er toch mee fietsen!
Dus we kunnen nu een aantal mogelijke verklaringen uitsluiten. Maar onderzoekers zijn het nog steeds niet helemaal eens over waarom we dan wel kunnen fietsen. We weten hoe je kan teleporteren, tijdreizen, door muren lopen en zombie katten maken, maar niet waarom we niet van onze fiets vallen?! Ga zelf eens op onderzoek uit. Dat kan je doen door zelf vermoedens en experimenten te bedenken, maar ook door op internet te zoeken over welke experimenten en theorieën allemaal al gedaan en bedacht zijn.
Meer info?
Leuke filmpjes:
Interessante websites en artikelen: